ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΘΑΝΑΣΗ ΠΕΤΡΑΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΛΑΝΤΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΗΠΑ-ΕΕ (TTIP)
Εδώ
και δυο χρόνια η Ε.Ε. και οι Η.Π.Α. συζητούν εν κρυπτό την διατλαντική συμφωνία
για την ελεύθερη διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών (Transatlantic Trade and Investment
Partnership-TTIP), που αν τελικά επιτευχθεί θα δημιουργήσει την μεγαλύτερη παγκόσμια
αγορά.
Η
συμφωνία TTIP αφορά 850 εκ. κατοίκων που αντιστοιχεί το 45% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Υπολογίζετε ότι το εμπόριο που θα επηρεαστεί από την TTIP ανέρχεται σε 500 δις
ευρώ ετησίως.
Μέσω
της Διατλαντικής Συμφωνίας (TTIP) επιχειρείται η άλωση κυριολεκτικά κάθε
προστατευτικού μέτρου και κανόνα που υπήρχε σε όφελος των λαών και της φύσης.
Τα γιγαντιαία μονοπώλια προωθούν μέσω της συμφωνίας την ολοκληρωτική ουσιαστικά
αλλαγή του μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης και αξιών που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε.
Την
ίδια στιγμή βρίσκεται στην τελική ευθεία ανάλογη συμφωνία των ΗΠΑ με την
Ιαπωνία (Trans
Pacific
Partnership-TPP).
Οι
δύο συμφωνίες έχουν τρία κοινά σημεία:
1.
Πρόκειται για την πρώτη γενική
αναθεώρηση των κανόνων της παγκοσμιοποίησης από το 1995 με την δημιουργία του
Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
2.
Οι δυο συμφωνίες αφορούν κράτη με
παρόμοια επίπεδα ανάπτυξης και διασφάλισης δικαιωμάτων ενώ δεν περιλαμβάνουν
τις χώρες BRICS.
3.
Το νέο σχέδιο της απελευθέρωσης
προσπαθεί να άρει τους κρυφούς προστατευτισμούς όπως τους μη δασμολογικούς
φραγμούς.
Οι
υποστηρικτές αυτής της συμφωνίας υπόσχονται αύξηση του πλούτου και της
απασχόλησης αλλά και στις δυο πλευρές του ατλαντικού, ολοένα και πιο πολύ,
εμφανίζονται αντίθετες φωνές για την συμφωνία.
Οι
βασικές αντιρρήσεις που υπάρχουν είναι οι εξής:
1.
Ανατρέπεται το ευρωπαϊκό μοντέλο για
το κράτος και το δημόσιο και επιβάλλεται ολοκληρωτική «απελευθέρωση» της αγοράς
υπηρεσιών. Δηλαδή ανοίγει ο δρόμος στις ιδιωτικές επιχειρήσεις να αναλάβουν
οποιονδήποτε τομέα δημοσίων υπηρεσιών επιθυμούν, όπως η υγεία, η παιδεία, το
νερό κ.λ.π. χωρίς κανέναν ουσιαστικό περιορισμό. Η TTIP καθιστά ουσιαστικά
αδύνατη την ανατροπή οποιασδήποτε ιδιωτικοποίησης δημόσιας υπηρεσίας και την
επαναφορά της στον έλεγχο του δημοσίου. Και τούτο γιατί οι ξένοι επενδυτές θα
έχουν δυνατότητα προσφυγής (όπως θα δούμε παρακάτω) κατά των χωρών υποδοχής για
απώλεια κερδών.
2.
Η συμφωνία TTIP θεωρείτε
ο δούρειος ίππος για την εισαγωγή στην Ευρώπη γενετικά τροποποιημένων
οργανισμών, κρεάτων με ορμόνες και άλλα διατροφικά ζητήματα.
3.
Η ρήτρα που θα επιτρέπει σε ιδιωτικές
εταιρείες να μηνύουν ακόμη και χώρες σε διαιτητικά δικαστήρια για να ακυρώσουν
μέτρα που θεωρούν προστατευτικά. Ο κίνδυνος είναι πολυεθνικές υποστηριζόμενες
από στρατούς δικηγόρων να μπορούν να εκφοβίζουν ολόκληρα κράτη, Περιφέρειες,
Κοινότητες για να επιβάλλουν τα δικά τους συμφέροντα.
4.
Η εφαρμογή της TTIP αποτελεί
κίνδυνο για τους φυσικούς πόρους και την διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Ταυτόχρονα κινδυνεύουν με κατάργηση οι κανόνες αειφορείας για τις ΑΠΕ αφού
αποτελούν εμπόδιο για την επέκταση των αγροκαυσίμων που προωθούν οι αμερικανοί
παραγωγοί.
5.
Η TTIP προβλέπει
πλήρη κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και συνδικαλιστικών
δικαιωμάτων. Πρέπει να τονιστεί ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν κυρώσει τις συμβάσεις της
Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.
Εκείνο
που προκαλεί επίσης μεγάλη εντύπωση είναι η διαφάνεια της συμφωνίας. Και εδώ
τίθεται το ερώτημα: αφού η συμφωνία είναι προς το συμφέρον των εργαζομένων και
του περιβάλλοντος γιατί δεν δίνονται στη δημοσιότητα όλα τα κείμενα που
συζητιούνται στις διαπραγματεύσεις; Η τελευταία διαπραγμάτευση στα τέλη
Απριλίου έγινε με κλειστές πόρτες. Πολλοί αναλυτές αναφέρουν ότι αυτό γίνεται
γιατί η συμφωνία δεν θα μπορούσε να περάσει τις εξετάσεις της κοινής γνώμης. Οι
προβλέψεις αναφέρουν ότι το ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 0,5% ετησίως. Αλλά οι
προβλέψεις στο παρελθόν όσον αφορά την αγορά της Ε.Ε. αλλά και την συμφωνία NAFTA (ανάλογη συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ,
Καναδά και Μεξικού) ήταν υπερβολικά αισιόδοξες και δεν επιβεβαιώθηκαν.
Η αρχή της προφύλαξης.
Υπάρχει
μια ουσιαστική διαφορά στην αντιμετώπιση της διατροφικής ασφάλειας ανάμεσα στην
Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Στην Ευρώπη τηρείται η αρχή της προφύλαξης. Πρακτικά αν
υπάρχει αμφιβολία ότι μια ουσία μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον άνθρωπο
απαγορεύεται. Οι ΗΠΑ αντίθετα θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να αποδειχθεί με
αδιάψευστο τρόπο ότι το προϊόν είναι επιβλαβές για την υγεία πριν αποσυρθεί από
την αγορά.
Μπορεί
να είναι μια υπόθεση αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι τα κέντρα για τον έλεγχο και
πρόληψη των ασθενειών στις ΗΠΑ υπολογίζουν ότι 48 εκ. πολιτών κάθε χρόνο (1 στους
6) προσβάλλεται από ασθένειες που σχετίζονται με μη ασφαλείς τροφές και από
τους οποίους 3.000 είναι θανατηφόρα. Στην Ευρώπη η νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή
και επιπλέον υπάρχει το σύστημα έγκαιρου συναγερμού για προϊόντα διατροφής (RASFF) το οποίο προβλέπει την άμεση
απόσυρση από την αγορά επικίνδυνων προϊόντων.
Ας
όμως δούμε κάποια παραδείγματα. Αν αγοράσουμε από ένα super market ένα
κοτόπουλο στη συσκευασία, σύμφωνα με την εν δυνάμει κοινοτική οδηγία, θα βρούμε
πληροφορίες σχετικά με την ιχνηλασιμότητα του προϊόντος. Πρακτικά στην ετικέτα
φαίνεται που έχει γεννηθεί το ζώο και που έχει μεγαλώσει. Αν μια συσκευασία
εισαχθεί από τις ΗΠΑ μετά την επίτευξη της TTIP δεν
θα βρίσκουμε πληροφορίες σχετικά με την προέλευση του ζώου. Και αυτό διότι η
αμερικανική νομοθεσία επιβάλλει να αναγράφονται στην ετικέτα τα διατροφικά
χαρακτηριστικά και όχι την προέλευση. Ούτε θα αναγράφεται ότι το κοτόπουλο έχει
καθαριστεί με χλώριο που χρησιμοποιείται ως αντιβακτηριδιακό. Μια πρακτική που
απαγορεύτηκε στην Ευρώπη το 1996 γιατί θεωρήθηκε επιβλαβής για την υγεία αλλά
στις ΗΠΑ είναι νόμιμη. Το ίδιο συμβαίνει με το βόειο κρέας όπου υπάρχουν
ουσιαστικές διαφορές. Στην Ε.Ε. 15 χρόνια, πριν μετά την επιδημία των τρελών
αγελάδων, θεσμοθετήθηκε η αναγραφή που επιτρέπει να φαίνονται οι μετακινήσεις
των ζώων από την γέννηση του μέχρι το σφαγείο. Επιπλέον στην Ευρώπη δεν επιτρέπεται
η χρήση ορμονών και αντιβιοτικών για επιτάχυνση της ανάπτυξης. Αντίθετα στις
ΗΠΑ οι ορμόνες και τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται νόμιμα για να παχύνουν πιο
γρήγορα τα ζώα όπως μπορούν να διακινηθούν προϊόντα που προέρχονται από
κλωνοποιημένα ζώα. Ο κίνδυνος είναι να βρεθούμε κατακλυσμένοι με κρέατα γεμάτα
με ορμόνες που μπορούν να επηρεάσουν το ενδοκρινολογικό σύστημα, ειδικά των
παιδιών, και αντιβιοτικά που μπορεί να ευνοούν φαινόμενα φάρμακο-αντίστασης σε
όποιον τα καταναλώνει.
Η ρήτρα ISDS (επίλυση διαφορών
μεταξύ επενδυτών και κρατών).
Αν
η συμφωνία τελικά επιτευχθεί και υποθέσουμε ότι μια μεγάλη αμερικανική εταιρεία
κρεατικών αντιμετωπίζει εμπόδια θεσμικά να εξάγει τα προϊόντα της σε κάποια
χώρα, η εταιρεία αυτή θα μπορούσε να κινηθεί εναντίον της χώρας απαιτώντας
αποζημίωση. Να σημειώσουμε ότι το δικαστήριο θα είναι υπερεθνικό και διαιτητικό
(οι δικαστές θα προέρχονται από μικρή ομάδα δικηγόρων του εταιρικού δικαίου,
που έχουν συμφέρουν να δικαιωθούν οι υπερεθνικές εταιρείες).
Διαφύλαξη των ΠΟΠ και ΠΓΕ.
Ένα
σημείο που αφορά ιδιαίτερα τη χώρα μας, αλλά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες του
νότου όπως η Ιταλία, είναι οι Προστατευόμενες Γεωγραφικές Ενδείξεις και οι
Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης. Τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα είναι
γνωστά για την υψηλή τους ποιότητα και διατροφική αξία. Υπάρχει ο κίνδυνος με
την συμφωνία TTIP
να
εμφανιστούν στην αγορά απομιμήσεις προϊόντων που παραδοσιακά είναι δικά μας. Προϊόντα
τελείως διαφορετικά θα εμφανίζονται με ονόματα γνωστών ελληνικών προϊόντων
γεγονός που είναι απαράδεκτο γιατί είναι αθέμιτος ανταγωνισμός που θα
καταστρέψει τους ντόπιους παραγωγούς. Ήδη η ζημιά της γεωργικής οικονομίας από
τη νοθεία και τις παράνομες ελληνοποιήσεις προϊόντων είναι πολύ μεγάλη. Είναι
προφανές η ύπαρξη μια τέτοια συμφωνίας θα είναι ισοπεδωτική για τα δικά μας
εξαιρετικά προϊόντα διατροφής.
Υπάρχουν
έρευνας που δείχνουν ότι πολλοί αγροτο-διατροφικοί τομείς, που σήμερα
προστατεύονται για την ποιότητά τους, θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν τα
συνεταιριστικά σχήματα προκειμένου να έχουν περιθώρια ευελιξίας ειδικά όσον
αφορά τις τιμές.
Επίσης
τα αμερικανικά προϊόντα απομιμήσεις έως τώρα εμποδίζονται να εισάγονται στην
Ευρώπη. Αν επιτραπεί η εισαγωγή τους θα απευθυνθούν σε μια ευρύτατη αγορά σε
ένα φάσμα ανθρώπων με χαμηλό εισόδημα ή σε κράτη με χαμηλή διατροφική παράδοση.
Οι ζημιές δηλ. για τις ελληνικές εξαγωγές δεν θα είναι προς την Β. Αμερική αλλά
και προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Π.χ. θα βρίσκουμε τυρί, λάδι, ελιές με το ίδιο
όνομα αλλά χαμηλότερης τιμής.
Συμπερασματικά είναι
προφανές ότι η παγκοσμιοποίηση, με τα τεράστια κέρδη που έδωσε στις
πολυεθνικές, έχει ανοίξει την όρεξη στο μεγάλο κεφάλαιο το οποίο επιδιώκει την
κατάργηση και των τελευταίων κανόνων που προστατεύουν τους καταναλωτές και τους
μικρομεσαίους παραγωγούς.
Επιχειρείται
να αλλάξει το μοντέλο της κοινωνικής οργάνωσης και να υπάρξει μια αγορά
χωρισμένη στα δύο. Από την μια πλευρά η μαζική τρόφιμα, φθηνά, χαμηλής
ποιότητας και από την άλλη εξαιρετικές τροφές αλλά όχι για όλες τις τσέπες.
Μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει αποδεκτό; Η απάντηση είναι όχι διότι η διατροφική
ασφάλεια πρέπει να είναι εγγυημένη για όλους. Επιπλέον η συμφωνία TTIP στερεί
την εξουσία των δημοκρατικά εκλεγμένων οργανισμών προς όφελος των τεχνικών
οργανισμών και ρυθμιστικών αρχών.
Απέναντι
στην καταστροφική αυτή συμφωνία για τους λαούς βρίσκονται πολλές καταναλωτικές
και περιβαλλοντικές οργανώσεις, συνδικάτα, ακτιβιστές, εργαζόμενοι, επιστήμονες
και πολλοί άλλοι. Σε αυτή τη «μάχη» πρέπει να συμμετέχουν και οι έλληνες
πολίτες μέσω των συνδικάτων και των διαφόρων οργανώσεων ώστε να αποτραπεί η
διατλαντική συμφωνία που αν επιτευχθεί θα φέρει ένα σύγχρονο μεσαίωνα για τους
εργαζόμενους.
Σημαντικότατος είναι ο ρόλος και
το πολιτικό βάρος της Βουλής των Ελλήνων και της κοινοβουλευτική ομάδα του
ΣΥΡΙΖΑ η οποία και κατά την διάρκεια της προηγούμενης συνόδου της βουλής είχε
αντιδράσει έντονα στην διατλαντική συμφωνία αλλά και τώρα με το μεγάλο πολιτικό
βάρος που έχει θα συνεχίσει να είναι στην πρώτη γραμμή του αγώνα ενάντια στην
διατλαντική συμφωνία TTIP.
