Ομιλία Θανάση Πετράκου
στην παρουσίαση του βιβλίου της Μαρίας Νεγρεπτόντη – Δελιβάνη «Το τέλος
της οικονομικής κυριαρχίας της Δύσης και η εισβολή της Ανατολής»
Θέλω να ευχαριστήσω τη
συγγραφέα για την τιμή που μου έκανε να είμαι ένας από αυτούς που θα παρουσιάσουν
το σημαντικό αυτό βιβλίο της, το οποίο πρέπει να το μελετήσουμε όλοι.
Η κ. Νεγρεπόντη-Δελιβάνη
με το βιβλίο της αυτό έρχεται και συμβάλλει πολύ ουσιαστικά στη μελέτη του κόσμου και των μεγάλων αλλαγών που έρχονται . Τονίζει ότι «Η Δύση έχει εισέλθει σε φάση
παρακμής και μακρόχρονης αδυναμίας επίλυσης βασικών προβλημάτων, που δίνουν μια
εικόνα γενικότερης διάλυσης».
Αρχίζει με την παγκόσμια
πια ανατροπή του πολιτικού σκηνικού, την υποχώρηση των παραδοσιακών κομμάτων , και την
άνοδο των αποκαλούμενων, λαϊκίστικων.
Ο λαϊκισμός τονίζει η συγγραφέας είναι το αποτέλεσμα της
οργής του απλού πολίτη εναντίον των δεινών, που προκάλεσε η παγκοσμιοποίηση, αυτό
το σύστημα, που είχε ελάχιστους νικητές και στρατιές ηττημένων.
Κύριος εκφραστής τους
είναι ο Αμερικανός πλανητάρχης Donald Trump. Με τις λαϊκιστικές κυβερνήσεις περιορίζονται οι ατομικές ελευθερίες,
καθώς η φιλελεύθερη δημοκρατία, που συνδέεται με τον δυτικό πολιτισμό,
μεταλλάσσεται, σταθερά, σε ανελεύθερη δημοκρατία.
Με το λαϊκισμό τονίζει υποχώρησε
ήδη αισθητά η παγκοσμιοποίηση, δίνοντας τη θέση της στον προστατευτισμό, αλλά
και στην κήρυξη εμπορικού πολέμου, από τον Αμερικανό πλανητάρχη. Ο απώτερος στόχος
αυτού του πολέμου είναι η παρεμπόδιση, με κάθε θυσία της προόδου των νέων τεχνολογιών στην Κίνα.
Διότι, ο έλεγχος των νέων τεχνολογιών από την Κίνα αποτελεί τη μεγαλύτερη
απειλή εκθρόνισης των ΗΠΑ, από την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία τους.
Η Κίνα κατόρθωσε μέσα σε
λιγότερο από 40 χρόνια, να αυξήσει το ΑΕΠ της 34 φορές, καταγράφοντας ετήσιο
ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 10%. Έτσι, κατάφερε σε ελάχιστο χρόνο, από πάμπτωχη
και περιθωριοποιημένη οικονομία που ήταν, να βγάλει από την απόλυτη φτώχεια 700
εκατομμύρια Κινέζους, να δημιουργήσει σημαντική μεσαία τάξη, και να φθάσει στην
κορυφή του κόσμου, απειλώντας ήδη πολύ σοβαρά την παγκόσμια αυτοκρατορία των
ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Obama συνειδητοποίησε τον κίνδυνο από την Κίνα, και προσπάθησε να εμποδίσει τη
διείσδυσή της στη Δύση. Ο Donald Trump, επικεντρώθηκε στην προσπάθεια
αναχαίτισής της.
Παρόλα αυτά τονίζει η
συγγραφέας οι λογικές προβλέψεις συνηγορούν
υπέρ της αλλαγής σκυτάλης, από τη Αμερική στην Κίνα, και μάλιστα σε
ελάχιστο χρόνο από σήμερα.
Η Κίνα, λέει η
συγγραφέας , φέρνει όμως μια νέα και πρωτότυπη
παγκοσμιοποίηση. Αναβιώνει ύστερα από 2000 χρόνια τον παλιό δρόμο του μεταξιού,
και προβάλλει στο προσκήνιο 70 χώρες της Ασίας και της Αφρικής οι οποίες περιστρέφονται γύρω από την Κίνα, που
θεωρούν μητρόπολή τους. Αυτή η παγκοσμιοποίηση εμφανίζεται ως ένα νέο και πολύ
πιο σημαντικό Σχέδιο Marshall, με προϋπολογισμό τρισεκατομμυρίων, που άρχισε
ήδη να υλοποιείται. Περιλαμβάνει, κυρίως, τη διενέργεια έργων υποδομής σε
αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι οποίες όσο θα αναπτύσσονται θα ζητούν ολοένα
περισσότερα κινέζικα προϊόντα. Έχοντας η Κίνα στο
πλευρό της τη Ρωσία, επιβουλεύονται και οι δύο τους την υποκατάσταση του
δολαρίου από το γουάν, ως διεθνές αποταμιευτικό νόμισμα.
Μεγάλο είναι το
ενδιαφέρον της Κίνας για επενδύσεις και
στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, προχώρησε
κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής περιοδείας του σε συμφωνίες δεκάδων
δισεκατομμυρίων ευρώ τόσο με την Ιταλία όσο και με την
Γαλλία, ενώ για τις 9 Απριλίου έχει προγραμματιστεί κοινή
Σύνοδος ΕΕ-Κίνας με θέμα την εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα
στις δυο πλευρές. Αλλά και η χώρα μας θεωρείται χώρα-κλειδί στην
ανάπτυξη του φιλόδοξου κινέζικου project «One belt-One road» (μια
ζώνη – ένας δρόμος) τόσο προς την Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, μέσω των
Βαλκανίων (είναι χαρακτηριστικές οι επενδύσεις οι επενδύσεις στη Σερβία) αλλά
και προς τον ευρωπαϊκό Νότο.
Η διείσδυση κινέζικων
κεφαλαίων σε δυο από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχει ευρύτερες γεωστρατηγικές διαστάσεις και θα επηρεάσει και τις πολιτικές τους
στάσεις .
Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και η Ελλάδα, ενώ το τελευταίο διάστημα
δεν έχει θέσει κανένα βέτο σε ότι αφορά κυρώσεις της ΕΕ εις βάρος της Ρωσίας,
φρόντισε να μπλοκάρει αποφάσεις εις βάρος της Κίνας. Αυτό δείχνει
και το πώς επιδρά η οικονομική επιρροή επί των πολιτικών αποφάσεων.
Αυτό το «βάθος» της
διείσδυσης της Κίνας, καθώς γίνεται με οικονομικά κριτήρια ανησυχεί την
αμερικάνικη ηγεσία: Είναι ενδεικτικό ότι το νέο ευρωπαϊκό δόγμα των ΗΠΑ περιλαμβάνει
προειδοποιήσεις προς τις χώρες-μέλη της ΕΕ, ιδιαίτερα προς την Γερμανία, να μην
αποσυνδέουν τα οικονομικά από γεωπολιτικά δεδομένα. Είναι σαφές πως στην
Ουάσιγκτον υπάρχει ο φόβος ότι η οικονομική βοήθεια εκ μέρους της Κίνας θα
επηρεάσει μακροπρόθεσμα και τον προσανατολισμό πολλών ευρωπαϊκών χωρών.
Το αγωνιώδες ερώτημα όμως
λέει η συγγραφέας σε σχέση με την εναλλαγή της δεσπόζουσας οικονομίας, στην
κορυφή του κόσμου, είναι το αν αυτή θα υλοποιηθεί με ανοχή και ειρηνικό τρόπο,
ή αν αντιθέτως θα οδηγηθούμε στον Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο, που με την, σχεδόν
βεβαία, χρήση πυρηνικών, θα εξαλείψει τη ζωή στον πλανήτη μας.
Ο νέος κόσμος που έρχεται, αν τελικά
αποφευχθεί ο πόλεμος, θα φέρει μαζί του έναν άλλο πολιτισμό, τον κινέζικο με
5000 χρόνια ζωής και με στοιχεία εντελώς διαφορετικά του δυτικού πολιτισμού.
Η Κίνα τονίζει η
συγγραφέας έχει κατορθώσει να συνδυάσει,
εντελώς, αντιφατικά στοιχεία. Τον καπιταλισμό όντας στην κυβέρνηση το Κομμουνιστικό κόμμα. Τον βαθύ προγραμματισμό με τον
Κευνσιανισμό. Τρεις διαφορετικές
ιδεολογίες: του νεοφιλελευθερισμού, της μοντέρνας νέο-κονφουκιανής και της νέας
αριστεράς. Της αρμονικής συνύπαρξης ιδιωτικών και ενισχυμένων από το κράτος δημόσιων
επενδύσεων. κ.ά.
Υπάρχουν όμως και επιστήμονες όπως ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Immanuel
Wallerstein (Εμανουέλ Βάλερσταιν) οι οποίοι αμφισβητούν ότι η Κίνα θα
κυριαρχήσει εύκολα και γρήγορα. Λένε ότι:
«Παρότι η οικονομική ακμή
της Κίνας, ενώ είναι, ακόμα, μεγαλύτερη από αυτή του Βορρά, εντούτοις έχει
μειωθεί σημαντικά.
Ο δεύτερος λόγος, και πιο
σημαντικός, είναι ότι ένα μεγάλο μέρος της εσωτερικής ζήτησης είναι το
αποτέλεσμα του απερίσκεπτου δανεισμού από τις περιφερειακές τράπεζες, οι οποίες
αντιμετωπίζουν την αδυναμία να διατηρήσουν τις επενδύσεις τους. Εάν
καταρρεύσουν, ακόμη και εν μέρει, αυτό θα μπορούσε να τερματίσει ολόκληρο το οικονομικό
πλεονέκτημα της Κίνας.
Επιπλέον, υπήρξαν και θα
εξακολουθήσουν να υπάρχουν άγριες μεταβολές στις γεωπολιτικές συμμαχίες και
χώρες όπως η Ρωσία, η Ινδία, το Ιράν, η
Τουρκία και η νοτιοανατολική Ευρώπη, επιδιώκουν τους δικούς τους ρόλους σε ένα παιχνίδι
ταχέως μεταβαλλόμενο που οι πλευρές του συνεχώς αλλάζουν.»
Το παρόν βιβλίο της κ.
Νεγρεπόντη- Δελιβάνη αναλύει τέλος το
ακανθώδες και όπως φαίνεται αξεπέραστο πρόβλημα του νέου κόσμου που θα είναι η συνύπαρξή
μας με τα ρομπότ. Τονίζει ότι «Θα πρέπει να αναμένονται, μελλοντικά, θεαματικές
ανατροπές και στο περιεχόμενο του καπιταλισμού, που θα εξαρτηθούν, σχεδόν
ολοκληρωτικά, από τους τρόπους αντιμετώπισης των πρωτόγνωρων εξελίξεων στην
οικονομία και κοινωνία, οι οποίες θα προκληθούν από τη γενίκευση των συνεπειών
της ρομποτικής. Ειδικότερα, η αντιμετώπιση της υποκατάστασης τα ανθρώπινα
εργασία από ανθρωποειδή ρομπότ θα φέρει επανάσταση στο σύνολο του παραδοσιακού
κατεστημένου, που ίσχυσε για αιώνες στη Γη. Αν σε αυτή την ιστορική καμπή
επιλεγεί ως κυρίαρχο πρόβλημα, όχι η γενικευμένη ανεργία, αλλά ο τρόπος
κατανομής των πολύτιμων δώρων των νέων τεχνολογιών, ο καπιταλισμός θα γίνει
παρελθόν. Αν, αντιθέτου, υπερισχύσει ακόμα και τότε η ανεξέλεγκτη βουλιμία των
ανθρώπων για συσσώρευση και εκμετάλλευση συγκυριακών πλεονεκτημάτων, ο
καπιταλισμός, όχι μόνο θα επιβιώσει, αλλά και θα αποκτήσει υπέρμετρου
καταστρεπτικού μεγέθους αυτοκτονικά χαρακτηριστικά, για το μεγαλύτερο τμήμα της
ανθρωπότητας, αυτό δηλαδή που θα παραμείνει χωρίς απασχόληση και θα αποδεκατιστεί
από πείνα, έλλειψη ιατρικής φροντίδας, έκθεση στο ψύχος και έλλειψη στέγης. Ένα
τέτοιο τρομακτικό σενάριο πρέπει να αποκλειστεί με κάθε τρόπο και να δώσει τη
θέση του σε έναν επίγειο παράδεισο, στον οποίο το ανθρώπινο γένος θα
χρησιμοποιεί ως δούλους τα ανθρωποειδή ρομπότ, ενώ, ελεύθερο πια, θα διαθέτει
τον χρόνο του σε ό,τι ικανοποιεί τον νου και την ψυχή του. Ο κόσμος τότε θα
προοδεύσει με ρυθμούς απρόβλεπτα υψηλούς και «θα αγγίξει τα άστρα».
«Δυστυχώς, με βάση την ανθρώπινη φύση, το
πρώτο, το απευκταίο σενάριο, προβλέπεται πιθανότερο από το δεύτερο».
Παρότι η συγγραφέας
κλείνει απαισιόδοξα εγώ θέλω να τονίσω ότι σε αυτή την εποχή της δομικής κρίσης του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος
όπου υπαρκτός καπιταλισμός δεν μπορεί να
επιβιώσει, αλλά κανένας δεν ξέρει στα σίγουρα τι θα τον αντικαταστήσει. Η
μελέτη των αλλαγών και των εξελίξεων
στην οικονομία ,στη κοινωνία στη πολιτική
στη τεχνολογία και φυσικά η ταξική πάλη είναι θεμελιώδεις
παράμετροι για να επηρεάσουμε το
μέλλον που θα αντικαταστήσει τον καπιταλισμό. Ώστε να οδηγηθούν οι κοινωνίες σε ένα
σύστημα πιο δημοκρατικό πιο ισότιμο πιο αλληλέγγυο σε έναν νέο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα
με δημοκρατία και ελευθερία.
Συνεπώς το ερώτημα σοσιαλισμός η βαρβαρότητα γίνεται πιο επίκαιρο.
Ποιοι
πρέπει να είναι όμως οι άξονες δράσης της ταξικής πάλης της σύγχρονης παγκόσμιας αριστεράς, για να
μπορέσει αντιπροσωπεύσει το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού εναντία στο 1% που
κατέχει αμύθητο πλούτο; Αλλά και πως θα κερδίσει η νέα αριστερά το υπόλοιπο
19%;
Ανοιχτά ερωτήματα που για
να απαντηθούν χρειάζονται πολλές μελέτες σαν το βιβλίο της κ. Νεγρεπόντη –
Δελιβάνη για τις αλλαγές στο σύγχρονο κόσμο και
κυρίως για τις επιπτώσεις από την τεχνολογία
της οποίας η έκρηξη με τη ρομποτική κι την τεχνητή νοημοσύνη ανατρέπει τα πάντα.
Ένα είναι βέβαιο .Η Αριστερά χρειάζεται επαναθεμελίωση διότι ο Μαρξ εξακολουθεί και είναι εξαιρετικά επίκαιρος 201 χρόνια μετά
τη γέννηση του διότι ο Μαρξ μελέτησε την
πραγματικότητα του κόσμου και αναζητούσε συνεχώς λύση στα νέα προβλήματα. Οι
μαρξιστές όμως, κατά τη γνώμη μου, στη συνέχεια ξέχασαν ότι για «να αλλάξεις τον
κόσμο» πρέπει πρώτα να τον μελετήσεις .Πρέπει να μελετήσεις τις αλλαγές
στο καπιταλιστικό σύστημα και αυτή η
υποτίμηση είναι ένας από τους λόγους
των αποτυχιών.
Σας ευχαριστώ
